W niedawnym wyroku sądu szwajcarskiego (Obegericht w Zug) rozpatrywana była kwestia ważności umowy sprzedaży akcji w szwajcarskiej Aktiengesellschaft (odpowiednik polskiej spółki akcyjnej). Przeniesienie własności zdematerializowanych (nicht verbriefte Aktien) wymaga zachowania formy pisemnej (schriftlich) dla swojej ważności (art. 164 oraz art. 165 OR). W realiach sprawy umowa sprzedaży akcji została zawarta przy wykorzystaniu podpisów DocuSign. Podpisy te nie były podpisami kwalifikowanymi w rozumieniu unijnych oraz szwajcarskich przepisów. Czy zatem doszło do przeniesienia własności akcji i umowa sprzedaży była ważna?
Stan prawny
Zgodnie z art. 14 ust. 1 szwajcarskiego OR, forma pisemna wymaga złożenia odręcznego podpisu. Wymóg złożenia odręcznego podpisu może być spełniony przez złożenie – zgodnie z art. 14 ust. 2’ OR – kwalifikowanego podpisu elektronicznego (QES). Warto mieć na uwadze, że regulacje szwajcarskie dotyczące podpisów elektronicznych są zasadniczo zgodne z rozporządzeniem UE – eIDAS. Tym samym kwalifikowany podpis w rozumieniu przepisów eIDAS jest zgodny z podpisem kwalifikowanym w rozumieniu przepisów szwajcarskich.
Dyskusyjne w prawie szwajcarskim jest jednak to, czy podpis odręczny oznacza, że musi zostać złożony na kartce papieru czy też możliwe jest złożenie go odręcznie np. na tablecie (tzw. Touchscreen-Unterschrift). Zgodnie z tym zapatrywaniem, istotna jest czynność podpisywania, a nie nośnik (papier, tablet). Można mieć wrażenie, że pogląd dopuszczający takie stanowisko jest coraz bardziej powszechny w Szwajcarii.
Z drugiej strony w wielu przypadkach złożenie podpisu elektronicznego odbywa się przez kliknięcie; nie przez złożenie podpisu w taki sposób w jaki składany jest podpis na kartce papieru. Uznanie takiego podpisu za spełniający wymóg formy pisemnej jest zdecydowanie bardziej wątpliwe.
Stan faktyczny i wyrok Obergericht w Zug – skutki dla umowy sprzedaży akcji
Tłem konfliktu o ważność umowy sprzedaży akcji był spór korporacyjny między sprzedawcą a nabywcą akcji, m.in. o nieobsadzoną radę nadzorczą oraz zwołanie walnego zgromadzenia (nie)zgodnie z przepisami. To właśnie w trakcie tego sporu wskazano na nieskuteczność zawartej umowy sprzedaży akcji.
W grudniu 2023 r. Obergericht w Zug wydał wyrok w sprawie. Z wyroku można wyciągnąć dwa wnioski związane ze składaniem podpisu elektronicznego. Po pierwsze, co do zasady złożenie odręcznego podpisu na tablecie nie spełnia wymogu formy elektronicznej (=QES). Podpis złożony na tablecie może hipotetycznie być ekwiwalentem formy pisemnej, ale jeżeli został złożony w wysokiej rozdzielczości oraz gdy istnieje potwierdzenie nacisku (długopisu do tabletu) przy składaniu podpisu.
Po drugie sąd odrzucił w tej sprawie koncepcję, zgodnie z którą skan podpisu stanowi kopię podpisu odręcznego (faksymile). Taka interpretacja pozwalająca na spełnienie wymogu formy pisemnej może mieć miejsce tylko wtedy, gdy faksymile to typowe, standardowe rozwiązanie przyjęte w obrocie. W przypadku sprzedaży akcji, według sądu nie było to powszechnie spotykane podejście.
Sąd zwrócił jednocześnie uwagę, że jeżeli oświadczenie o sprzedaży akcji nie jest jednoznaczne lub nie została zachowana wymagana forma, możliwe jest wyinterpretowanie tego oświadczenia z innego dokumentu sporządzonego w formie pisemnej, np. protokołu walnego zgromadzenia. Co istotne, także i pozostałe dokumenty w realiach sprawy (w tym m.in. księga akcyjna) zostały podpisane podpisem DocuSign niebędącym podpisem kwalifikowanym. W związku z tym brak spełnienia wymogu formy pisemnej nie został naprawiony.
Podsumowanie
Prawo szwajcarskie jest w wielu przypadkach bardziej liberalne niż prawo polskie. Przykładowo, przeniesienie majątkowych praw autorskich nie wymaga dla ważności formy pisemnej. Wyrok Obergericht w Zug pokazuje jednocześnie, że forma pisemna nie jedno ma imię. Podpis odręczny utożsamiany z formą pisemną może bowiem zgodnie z prawem szwajcarskim w pewnych przypadkach zostać złożony przy wykorzystaniu tabletu. Z drugiej strony prawo szwajcarskie nie przewiduje automatycznego uznania skanów podpisów (faksymile) za spełnienie wymogów formy pisemnej.
Tym samym sąd szwajcarski potwierdził, że wymóg formy pisemnej spełnia zasadniczo tylko QES. Dopuszczenie innego podpisu za równoważny stanowiłoby według sądu w Zug obejście przepisów. W tym kontekście warto mieć na uwadze nieznaczną popularność podpisów QES w Szwajcarii.
W przypadku pytań lub wątpliwości – zachęcam do kontaktu: kontakt@spolkawsieci.pl