Zgodnie z k.s.h. zbycie udziału w spółce z o.o. wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Przepis ten wymaga spełnienia wymogu takiej formy dla ważności umowy. Z tego powodu brak zachowania tej formy skutkuje nieważnością takiej umowy. Oznacza to w praktyce, że sprzedaż udziałów w spółce z o.o. wymaga zasadniczo obecności u notariusza w celu poświadczenia podpisów sprzedawcy i kupującego.
W praktyce obrotu gospodarczego występują jednak przypadki, gdy strony takiej umowy znajdują się poza granicami RP i chcą zawrzeć umowę zbycia udziałów polskiej spółce z o.o. przed notariuszem zagranicznym. W związku z tym pojawia się pytanie: czy tak zawarta umowa będzie ważna w świetle przepisów prawa polskiego?
Sprzedaż udziałów sp. z o.o. poza Polską – jaka forma umowy?
Zgodnie z polskim prawem prywatnym międzynarodowym:
Forma czynności prawnej podlega prawu właściwemu dla tej czynności. Wystarczy jednak zachowanie formy przewidzianej przez prawo państwa, w którym czynność zostaje dokonana.
Wyłącznie z perspektywy ww. przepisu teoretycznie dopuszczalne byłoby spełnienie wymogu formy państwa, w którym strony zawierają umowy. Można sobie zatem wyobrazić, że sprzedawca udziałów polskiej spółki z o.o. oraz nabywca tych udziałów znajdują się w państwie, w którym sprzedaż udziałów w spółce odpowiadającej polskiej spółce z o.o. nie wymaga formy pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Niemniej trudno w praktyce byłoby przekonać sąd rejestrowy w Polsce do tego, aby wpisał nowego wspólnika na podstawie umowy, która nie spełnia formy określonej w art. 180 § 1 k.s.h.
Moc zagranicznych czynności notarialnych
W związku z tym postuluje się, żeby zrównać „moc” zagranicznego aktu notarialnego z polskim; dotyczy to także czynności dotyczącej poświadczania podpisów przez notariusza. Eksperci zwracają uwagę na to, że takie „zrównanie” powinno dotyczyć czynności notarialnych w państwach, w których funkcjonują zbliżone do polskich zasady sporządzania aktów notarialnych i statusu notariuszy. Trzeba mieć jednocześnie na względzie, że tzw. notariusz publiczny (notary public) w krajach prawa common law (Anglia, USA) pełni zwykle o wiele bardziej ograniczone funkcje w porównaniu z notariuszem polskim. Ta koncepcja „zrównania mocy” niestety nie została wdrożona to polskiego prawa prywatnego międzynarodowego.
Należy także zaznaczyć, że umowa sprzedaży udziałów z podpisami poświadczonymi przez notariusza zagranicznego może wymagać legalizacji albo nadania jej klauzuli apostille. To właśnie legalizacja dokumentu urzędowego przeznaczonego do obrotu prawnego w Polsce jest potrzebna kiedy państwo, w którym wydano dokument nie jest stroną Konwencji Haskiej. Dokument podpisany przez osoby prywatne, ale zawierający notarialne poświadczenia podpisów, uważa się za dokument urzędowy.
Podsumowanie
Można mieć wrażenie, że polskie przepisy w zakresie „uznawania” czynności notarialnych realizowanych w innych państwach Unii Europejskiej wymagają uzupełnień. Dla pewności obrotu byłoby pożądane, aby jednoznacznie przesądzić, że poświadczenie podpisów pod umową sprzedaży udziałów w sp. z o.o. przez notariusza „europejskiego” będzie wystarczające dla (1) przeniesienia własności tych udziałów oraz (2) zarejestrowania zmiany wspólników w sądzie rejestrowym.
W przypadku pytań lub wątpliwości – zachęcam do kontaktu: kontakt@mijal.legal